Alles over Wereld Water Dag en Nederlands watermanagement

Zondag 22 maart: Wereld Water Dag! Voor wie er nog nooit van gehoord had: dit is een door de VN uitgeroepen internationale dag in het teken van het water.

In Nederland hebben we er, eigenwijs als we zijn, onze eigen draai aan gegeven en er 'Nationale Wereld Water Dag' van gemaakt. Hoe dan ook: op die dag zijn er verschillende initiatieven waarbij water centraal staat. Zo is er de nationale rivier-schoonmaak waarbij honderden vrijwilligers de rivier de Linge tussen Doornenbrug en  Gorinchem schoonmaken, én kun je je aanmelden voor het schoonmaken van een kanaal, plas of rivier bij jou in de buurt.

Dat we deze dag 'vieren' is belangrijk, omdat we schoon (drink-)water vaak vanzelfsprekend vinden, terwijl het niet zo vanzelfsprekend is. Volgens het Centre for Disease Control hebben wereldwijd 780 miljoen mensen geen toegang tot een adequate waterbron. Schoon rivierwater is dus erg belangrijk, omdat hieruit drinkwater wordt gewonnen. Ook in Nederland! Gelukkig hebben we in Nederland schoon kraanwater, maar dat betekent niet dat we achterover kunnen leunen. Onze rivieren zijn immers nog steeds relatief vies. Vandaar dat extra aandacht voor schone rivieren belangrijk is.

In Nederland zorgen schone rivieren naast schoon drinkwater voor een gezond ecosysteem in en rondom de rivieren. Daarnaast zorgen ze ervoor dat we onze kennis op het gebied van watermanagement optimaal kunnen benutten. Immers: hoe schoner een rivier, hoe minder afval dat storingen kan veroorzaken aan onze watermanagementsystemen, zoals pompen en gemalen. Dat is voor een land in de Noordzee-delta,  waarvan ruim 25 procent van  onder zeeniveau ligt, natuurlijk erg belangrijk.

Maar hoe werkt dat watermanagement dan precies? Om ons (rivier-) water letterlijk in goede banen te leiden en om droge voeten te houden, hebben we in Nederland twee organen die ons water beheren: Rijkwaterstaat en de waterschappen. Landelijk is Rijkswaterstaat er verantwoordelijk voor, en in de regio’s de waterschappen.   

Nederland kent in totaal 21 waterschappen. De basis voor de huidige waterschappen werd in de vroege middeleeuwen gelegd, toen het westen van Nederland een moerassig veengebied was. Om het land te kunnen gebruiken voor landbouw moest het drooggelegd worden.

Boeren en dorpsbewoners deden dit zelf, door middel van het graven van sleuven en kanalen, en het aanleggen van dijkjes en dammen. Rond het jaar 1000 kwam hier verandering in, toen landeigenaren niet langer op hun eigen land woonden en de vele riviertjes de grenzen van dorpen overschreden.

Zo ontstonden de waterschappen, die aangestuurd werden door lokale bestuurders en landeigenaren. Er werden poldermolens gebouwd in de stroomgebieden van rivieren, die met behulp van windkracht een gemaal aandreven dat water naar hoger gelegen gebieden pompte.

Met de uitvinding van de stoommachine in de 19e eeuw waren we niet langer meer afhankelijk van de wind, en kon er dus sneller, meer land drooggelegd worden. Deze stoomgemalen werden in de 20e eeuw grotendeels vervangen door elektrische gemalen, waarvan we nu nog steeds gebruikmaken.

Tegenwoordig zijn de gemalen volledig computergestuurd en worden ze op afstand beheerd. Zo worden de waterstanden in de gewesten automatisch geregeld, zonder directe tussenkomst van mensen.

Deze systemen hebben natuurlijk onderhoud nodig, en moeten beveiligd zijn tegen hacks en inbraak.

Hiervoor zorgen gespecialiseerde bedrijven die daarnaast ook de pompen en buizen waarmee het water wordt verpompt leveren. Om deze systemen constant up to date te houden, schrijven de waterschappen (en Rijkswaterstaat) regelmatig aanbestedingen uit.

Deze aanbestedingen gaan vaak over het technische ontwerp van nieuwe, of onderhoud van bestaande gemalen. Uiteindelijk schrijven de inschrijvers plannen van aanpak waarmee ze de opdrachtgever (waterschap of Rijkswaterstaat) ervan moeten overtuigen dat zij de beste partij zijn voor de opdracht.  

Het schrijven van zo’n plan van aanpak is vaak een hele klus, omdat het ingewikkelde onderwerpen zijn, waarvoor verschillende vereisten gelden. Inschrijvers besteden dit werk dan ook graag uit aan gespecialiseerde tender- en communicatiebureaus.
 
Technische oplossingen zitten namelijk vaak in de hoofden van ingenieurs, maar zet dat maar eens op papier. En dan ook nog graag in begrijpelijke 'mensentaal'.
 
Het weten is één, het helder opschrijven is twee.
 
In opdracht van onze opdrachtgevers in watermanagement schrijven wij regelmatig plannen van aanpak uitbesteed door waterschappen en Rijkswaterstaat.